PODSTAWA PRAWNA SPRAWOWANIA NADZORU NAD LASAMI NIESTANOWIĄCYMI WŁASNOŚCI SKARBU PAŃSTWA

Problematykę lasów wszystkich własności (zarówno Lasów Państwowych jak i niepaństwowych) reguluje ustawa z 28 września 1991 roku o lasach. Dodatkowo tematyka lasów niepaństwowych ujęta jest w wielu innych ustawach, w tym:

• ustawie o ochronie gruntów rolnych i leśnych z 3 lutego 1995 roku
• ustawie o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich z dnia 7 marca 2007 roku
• ustawie o ochronie przyrody z 16 kwietnia 2004 roku
• kodeksie cywilny z 23 kwietnia 1964 roku
• kodeksie wykroczeń z 20 maja 1971 roku
• ustawie o leśnym materiale rozmnożeniowym z 7 czerwca 2001 roku

KTO NADZORUJE GOSPODARKĘ LEŚNĄ W LASACH NIEPAŃSTWOWYCH?

Zgodnie z zapisem art. 5 Ustawy o lasach z dnia 28 września 1991 roku nadzór nad gospodarką leśną w lasach nie stanowiących własności Skarbu Państwa sprawuje starosta.

Zgodnie z zapisem art. 5 Ustawy o lasach z dnia 28 września 1991 roku nadzór nad gospodarką leśną w lasach nie stanowiących własności Skarbu Państwa sprawuje starosta.

Nadzór polega na możliwości władczego ingerowania w działalność podmiotu nadzorowanego, wraz z pociąganiem do odpowiedzialności osób, nakazywania naprawienia uchybień, z zagrożeniem karami dyscyplinarnymi w razie niewykonania tychże nakazów. W przypadku lasów niepaństwowych nadzór ma charakter wyłącznie przedmiotowy, gdyż nie odnosi się bezpośrednio ani do właściciela, ani do samego obszaru leśnego, a jedynie do działań (zabiegów gospodarczych) podejmowanych na danym gruncie leśnym.

Starosta może w drodze porozumienia o charakterze cywilno-prawnym, powierzyć prowadzenie w jego imieniu spraw z zakresu nadzoru, w tym wydawanie decyzji administracyjnych w pierwszej instancji, nadleśniczym Lasów Państwowych na zasadzie zlecenia i pokrywania kosztów, bądź sprawować nadzór przez własne służby leśne. Porozumienie zawierane pomiędzy starostą a właściwym nadleśniczym publikowane jest w Dzienniku Urzędowym Województwa.

Nadleśnictwa położone w zasięgu terytorialnym Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Warszawie sprawują powierzony przez starostów nadzór na łącznej powierzchni ok 150 000 ha lasów niepaństwowych.

Korzystając z map dostępnych w Banku Danych o Lasach można łatwo sprawdzić w zasięgu którego nadleśnictwa znajduje się interesujący nas las.

Na stronie internetowej wybranego nadleśnictwa w zakładce „Nasza praca/Nadzór nad lasami niepaństwowymi” znajdują się informacje o tym:

• czy starosta powierzył nadleśniczemu nadzór nad lasami niepaństwowymi,
• jak uzyskać nieodpłatne doradztwo w zakresie prowadzenia gospodarki leśnej,
• jak i gdzie złożyć wniosek dotyczący lasu prywatnego – np. dotyczący cechowania pozyskanego drewna,
• jak skontaktować się z pracownikami nadleśnictwa sprawującymi nadzór nad lasami w terenie.

Adresy stron internetowych nadleśnictw z zasięgu Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Warszawie można znaleźć w zakładce „Kontakt/Nadleśnictwa”.

Gdy starosta sam sprawuje nadzór nad lasami niestanowiącymi własności Skarbu Państwa wnioski dotyczące gospodarki leśnej należy składać w siedzibie starosty bądź innym wskazanym przez niego miejscu.

OBOWIĄZKI WŁAŚCICIELA LASU

Obowiązki właściciela lasu uregulowane zostały w ustawie o lasach. Właściciele lasów, w tym lasów niepaństwowych, są obowiązani do trwałego utrzymywania lasów i zapewnienia ciągłości ich użytkowania, a w szczególności do:

• zachowania w lasach roślinności leśnej (upraw leśnych) oraz naturalnych bagien i torfowisk;
• ponownego wprowadzania roślinności leśnej (upraw leśnych) w lasach w okresie do 5 lat od usunięcia drzewostanu;
• pielęgnowania i ochrony lasu, w tym również ochrony przeciwpożarowej;
• przebudowy drzewostanu, który nie zapewnia osiągnięcia celów gospodarki leśnej, zawartych w planie urządzenia lasu, uproszczonym planie urządzenia lasu lub decyzji, o której mowa w art. 19 ust. 3;
• racjonalnego użytkowania lasu w sposób trwale zapewniający optymalną realizację wszystkich jego funkcji przez: pozyskiwanie drewna w granicach nieprzekraczających możliwości produkcyjnych lasu, pozyskiwanie surowców i produktów ubocznego użytkowania lasu w sposób zapewniający możliwość ich biologicznego odtwarzania, a także ochronę runa leśnego.

Właściciele lasów obowiązani są również do kształtowania równowagi w ekosystemach leśnych, podnoszenia naturalnej odporności drzewostanów, a w szczególności do:

• wykonywania zabiegów profilaktycznych i ochronnych zapobiegających powstawaniu i rozprzestrzenianiu się pożarów;
• zapobiegania, wykrywania i zwalczania nadmiernie pojawiających i rozprzestrzeniających się organizmów szkodliwych;
• ochrony gleby i wód leśnych.

.

Zgodnie z ustawą o lasach, gospodarkę leśną w lasach nie stanowiących własności Skarbu Państwa prowadzi się na podstawie uproszczonych planów urządzenia lasu. Plany te są sporządzane na zlecenie i koszt starostw. Jest to dokument opisujący las i grunty przeznaczone do zalesienia oraz określający zadania z zakresu gospodarki leśnej (ilość drewna przewidzianego do wycięcia, rozmiar zalesień i odnowień, pielęgnowanie i ochronę lasu, w tym również ochronę p-poż). Uproszczone plany urządzenia lasu sporządzane są na okres 10 lat. W lasach, dla których nie ma opracowanych takich planów, zadania niezbędne do wykonania ustala się w drodze decyzji administracyjnej.

Drewno pozyskane w lasach prywatnych podlega ocechowaniu. Cechowanie drewna, jest czynnością poprzedzającą wydanie świadectwa legalności pozyskania drewna, umożliwiającą identyfikację drewna (pomiar miąższości, określenie gatunku, rodzaju sortymentu) określającą jego właściciela oraz potwierdzającą prawidłowość jego pozyskania. Świadectwo legalności pozyskania drewna stanowi, że właściciel pozyskał drewno zgodnie z zasadami określonymi w ustawie o lasach.

PROBLEMY W SPRAWOWANIU POWIERZONEGO NADZORU

Podstawowym problemem przy sprawowania nadzoru jest brak uproszczonych planów urządzania lasu dla lasów niestanowiących własności Skarbu Państwa.

Kolejnymi problemami w rzetelnym sprawowaniu powierzonego nadzoru są:

• duże rozdrobnienie działek leśnych oraz ich rozproszenie, zwiększające czas dojazdu,
• nieuregulowany stan prawny wielu nieruchomości leśnych,
• często nieaktualne dane właścicieli oraz klasyfikacji użytków w powszechnej ewidencji gruntów.

O ile w przypadku prowadzenia działań gospodarczych ma to mniejsze znaczenie, o tyle jest niezwykle istotne w przypadku prowadzenia działań ochronnych, gdy szybkość działania decyduje o powodzeniu danej akcji. Dla organizmów chorobotwórczych, szkodliwych owadów czy pożarów granice własności nie są żadną przeszkodą. Natomiast rozproszenie działek i wzajemne przenikanie się gruntów prywatnych i będących własnością Skarbu Państwa rzutuje na prowadzenie akcji ochronnych, zwalczających czy gaśniczych. Również brak aktualnych danych właścicieli działek leśnych utrudnia nawiązanie kontaktu i podjęcie w porę działań ochronnych. Prowadzenie działań ochronnych jedynie po stronie Lasów Państwowych jest mało skuteczne.